De grote 3 van Noorwegen

Is een safari reis vooral bekend uit Afrikaanse reis avonturen en zoek je daar naar de Big Five, in Noorwegen kun je de ook drie hele bijzondere dieren ontmoeten, heel anders maar zeker even spectaculair.

De grote 3 van Noorwegen

In de hoofdrol in dit artikel de muskusos, het rendier en de eland. Hoewel Noorwegen heel veel prachtige natuur heeft, werden er toch steeds minder van deze bijzondere dieren gespot. De Noren doen er dus alles aan om deze bijzondere diersoorten niet te laten verdwijnen en hebben een aantal fraaie Nationale parken opgericht, waar een ideaal leefgebied voor deze dieren is.

De muskusos

De muskusos is een groot indrukwekkend dier, met zijn ruige, langharige vacht en brede kop met mooie gekromde hoorns.

Een volwassen muskusos weegt tussen de 225 en 400 kilo en de haren van de vacht kunnen wel 70 cm lang worden. De vacht bedekt ook de oren en staart en hangt in de winter tot op de brede hoeven. In de winter is de vacht zwartbruin, in het voorjaar verliest hij deze wintervacht en verruilt hij hem voor de donkerbruine iets kortere zomervacht. Ze hebben een grote kop met een brede snuit, op de kop liggen de brede hoorn, ze buigen langs de kop wat naar beneden, worden smaller en aan de punt krullen ze weer omhoog. De hoorns van vrouwtjesdieren zijn wat minder breed, dan die van de mannetjes.

De muskusos kan een kop-romplengte hebben van 200 tot 245 centimeter, vrouwtjes zijn iets kleiner en worden ongeveer 190 centimeter met een schofthoogte van 110 cm. De schofthoogte bij mannetjes kan wel 130 tot 165 centimeter zijn. De lange behaarde staart word ongeveer tien tot twaalf centimeter lang.

Hoewel het logge dieren lijken, kunnen ze behoorlijk hard lopen, ze halen wel een topsnelheid van 60 kilometer per uur. Ze leven meestal in roedels van 20 tot 100 dieren. Het zijn dagdieren, die leven van korstmossen, twijgen van bosbessen, grassen en zegge in de winter en wilg, dwergberk en verscheidene kruiden in de zomer.

Een muskusos kan ongeveer 23 jaar oud worden, ze hebben weinig natuurlijk vijanden, maar dreigt er gevaar, dan sluiten ze zich in een om de jongen heen, met hun hoorns dreigend naar buiten gericht. De belangrijkste vijand buiten de mens is de wolf.

Waar kun je de Muskusos zien?

Het Dovre-Sunndalsfjella Nationaal Park ligt in de provincies Oppland, Sør-Trøndelag en Møre og Romsdal in Noorwegen. Het park is door de E6 tussen Oslo en Trondheim verdeeld in een groot oostelijk deel en een kleiner westelijk deel. Binnen het park ligt ook de bergketen Dovrefjell.

In dit gebied kwamen van oorsprong Muskusossen voor, maar tijdens de Tweede Wereldoorlog werd er veel gejaagd op deze dieren en zijn ze uitgestorven. De Noren hebben daarom vanaf 1947 tot 1954 Muskusossen geïmporteerd vanuit Groenland. Nu is dit Nationaal park de enige plek in Noorwegen waar je de Muskusos in het wild kunt spotten. Er worden zelfs speciale wandelsafari’s gehouden in het zomerseizoen.

De Polar Zoo is het noordelijkste dierenpark van de wereld en heeft ook de muskusos onder zijn hoede.

In Nederland kun je de muskusos gaan bekijken in dierentuin Gaiapark, daar doen ze ook mee aan een fokprogramma voor deze dieren en in 2007 werd daar het voor het eerst in een Nederlandse dierentuin een muskusos kalfje geboren.

Verder hebben ook de Berlin Zoo in en Kölner Zoo muskusossen op hun parken.

Het rendier.

Het rendier is een mooi dier met een imposant gewei, deze prachtige toendra dieren leven in grote kuddes.
Een rendier wordt ruim een meter hoog en volwassen dieren wegen tussen de 70 en 150 kg, waarbij de bokken natuurlijk het grootst zijn. De kop-romplengte is ongeveer 1,7 tot 2 m. en het staartje is ongeveer 13 cm. Het gewei van een mannetje word ongeveer 52 tot 130 centimeter lang, dat van een vrouwtje wordt 23 tot 50 centimeter lang, wanneer een kalfje 2 maanden oud is begint het gewei al te groeien. Een keer per jaar, voor de mannetjes rond december en januari, voor de vrouwtjes in mei, verliezen de dieren hun gewei.

Het rendier heeft voor een hertensoort een bijzonder dikke vacht, het haar wat krullend en golvend, aan de voorkant van de hals, aan de kop en poten wat langer. In de zomer heeft het dier een donkere grijsbruine vacht met nog donkerdere poten. De hals en buik zijn lichter grijs-wit. Naarmate de winter nadert, groeien er steeds meer witte lange haren tussen, zodat de kleur nog lichter word. De haren kunnen in de winter wel 6 cm lang worden, tegen de kou heeft het dier ook nog een ondervacht van donsharen. De mannetjesdieren hebben op de hals een opblaasbare huidzak, hierdoor kunnen zij een enorm geluid maken.

Om goed te kunnen lopen op gladde bevroren oppervlakten, heeft het dier brede hoeven met een holle onderkant, met plukken haar, zo heeft hij goede grip. Terwijl de dieren lopen, maken de pezen in de poot een klikkend geluid, dit is handig in de poolnacht wanneer de kudde elkaar niet kan zien, blijven ze door dit geluid toch bij elkaar.

Het rendier eet het liefste rendiermos, maar ze eten ook gras en zeggen, bladeren, scheuten en paddenstoelen. Wanneer de toendra helemaal bedekt is met sneeuw en ijs, graven de rendieren met hun hoeven tot aan hun maaltijd.

Waar kun je het rendier zien?

In Noorwegen in het hierboven beschreven Dovre-Sunndalsfjella Nationaal Park, waar ook de muskusos leeft en in het Nationaal Park Rondane. Nationaal Park Rondane ligt in de provincie Hedmark en deels in Oppland, het is een gebied dat bijna geheel boven de boomgrens ligt, de voornaamste begroeiing is dan ook korstmos. Het hooggebergte heeft maar liefst 10 toppen boven de 200 meter, het hoogste punt: Rondeslottet op 2178 meter.

In dit park wordt geprobeerd het noordelijk, gematigd alpine ecosysteem te behouden, waarvan de inheemse wilde rendieren heel belangrijk zijn. Deze groep dieren is samen met de rendieren uit Dovre-Sunndalsfjella de enige populatie van Fennoscandinavische Beringia oorsprong. Hier kun je de dieren nog in het wild spotten.

In dierentuinen kun je ze ook tegenkomen o.a. in Burgers' Zoo in Arnhem, Gaiapark in Kerkrade, Diergaarde Blijdorp in Rotterdam en in de Antwerpse dierentuin.

De eland

De eland is de grootste nog levende hertensoort, heel erg mooi om te zien. Ze hebben een opmerkelijke lange kop, met brede overhangende bovenlip, wat ze een bijzondere uitstraling geeft. Ze hebben grote oren en mannetjes hebben van de kin naar beneden een huidzakje, bedekt met lange haren, alsof ze een sikje hebben.

De eland kan wel 320 tot 800 kilogram wegen en heeft een kop-romplengte van 200 tot 290 cm, maar de vrouwtjes zijn kleiner. Het mannetje heeft een schofthoogte van 180 tot 220 centimeter. Ze hebben een klein staartje van 7 tot 10 centimeter lang. Alleen de mannetjes dragen een gewei, dat wel tot 20 kg kan wegen. Het is een plaatvormig gewei, ook wel schoffelgewei genoemd. Het gewei kan wel een spanwijdte hebben van bijna 2 meter, een keer per jaar in december wordt het gewei afgeworpen. In april begint dan weer het nieuwe gewei te vormen, wanneer dat volgroeid is, zo rond augustus, schuurt de eland ermee langs bomen, om de basthuid eraf te schuren. Het gewei is dan eerst wit, maar later mooi glanzend bruin.

De vacht van de eland is grijs- of roodbruin tot bijna zwart op de rug. de buikzijde en poten zijn lichter grijs-wit van kleur.

Elanden eten bladeren, takken, scheuten en boomschors, maar ze kunnen ook tot 5 meter diep duiken om waterplanten te eten. De eland leeft meestal alleen, maar in de winter vormen ze een groep, om samen op een beschutte plaats voedsel en bescherming te zoeken.

De vijanden van de eland zijn beren en wolven, soms ook poema`s en prairiewolven. Een volwassen eland verdedigt zich niet met zijn gewei, maar door met zijn reusachtige hoeven te schoppen en zijn tegenstander daarna te vertrappen. De eland kan heel erg goed ruiken en horen en is daarom al vaak gewaarschuwd, voordat hij de vijand ziet.

Waar kun je de eland zien?

In Noorwegen leven nog veel elanden in het wild, je kunt ze daar gemakkelijk tegenkomen. Je ziet ze daar ook bij de mensen, omdat ze vaak tam zijn gemaakt en als vee worden gebruikt. In het wild kun je het beste zoeken in naaldbossen en bij drassige riviervalleien en meren. Kijk ook in het water, want hij is een goede zwemmer!
In Gol in het Hallingdal kun je een safari maken om elanden in dat gebied te zien en in de dierentuin van Kristiansand zijn ze ook vertegenwoordigd.

In Nederland zie je ze o.a. in de dierentuin van Emmen en Amersfoort. In het Natuurpark Lelystad proberen ze een meer natuurlijk beeld te geven en een groep te fokken om uit te zetten.


Afbeeldingen zijn rechtenvrij uit Wikipedia:  MereltjeFotografie © Teksten door Mereltje Wereldspotter  © 2019

#Noorwegen #muskusos #rendier #eland #Nationaalpark

(Dit blog plaatste ik eerder tijdelijk  op Tallsat met behoud van auteursrecht nov  2016)